UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve “En iyi korunan 20 kent” arasında bulunan Karabük’ün Safranbolu ilçesinde, 1931’de halkın bağışlarıyla alınarak Türk Hava Kuvvetleri’ne teslim edilen ve “Zafranbolu” adı konulan uçak ilçe turizmine önemli katkıda bulunuyor.
“Korumanın başkenti”, “Osmanlı’nın parmak izi” gibi unvanlarla anılan Safranbolu, Osmanlı döneminden kalma han, hamam, cami, konak, çeşme ve köprülerinin yanında doğal güzellikleriyle her yıl binlerce turisti ağırlıyor.
Safranbolu’nun tarihinde önemli bir yere sahip olan “Zafranbolu Uçağı” da ilçeye gelen yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekiyor.
1.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda ordunun savaş uçağına duyduğu gereksinim nedeniyle o günkü adı “Türk Teyyare Cemiyeti” olan Türk Hava Kurumu (THK) ile Hilali Ahmer (Kızılay) tarafından uçak alınması için başlatılan kampanyalara Safranbolu halkı tarafından da bağışlarda bulunuldu.
1931’de Safranbolu halkının bağışlarıyla alınan ve Türk Hava Kuvvetlerine teslim edilen Breguet 19 A-2 model uçak, Safranbolu’da inebileceği uygun bir alan olmaması nedeniyle Eskişehir’den kalkarak Kastamonu hava meydanına iniş yaptı. Dönemin Safranbolu belediye başkanı ve beraberindeki heyetin katılımıyla Kastamonu’da yapılan törenle uçağa “Zafranbolu” adı verildi.
“Zafranbolu” uçağı hurdaya çıktı
Türk Hava Kuvvetlerine 5 yıl hizmet eden “Breguet 19 A-2” model “Zafranbolu” uçağı daha sonra hurdaya ayrıldı. Emekli Tümgeneral Zafer Çamlıca ve emekli Pilot Kurmay Albay Erhan Hangün’ün girişimleriyle Türk Hava Kuvvetleri’nden “Dornier” model bir uçak alınarak 2006 yılında Safranbolu’ya getirilerek hakim bir tepede sergilenmeye başlandı.
Kent üzerine çalışmalar yapan ve kitapları bulunan araştırmacı yazar Aytekin Kuş, yaptığı açıklamada, o dönem bağışlarla Türk Hava Kuvvetlerine 250 civarında uçak üretildiğini veya alındığını söyledi.
Safranbolu’da birden fazla mutlu ve kutlu günler olduğunu, “Zafranbolu” uçağının 30 Ağustos 1931 tarihinde alınmasının da bunlardan birisi olduğunu ifade eden Kuş, “Birinci Dünya Savaşı ve Kurutuş Savaşı’nda ordunun uçağa duyduğu gereksinim sonucu Atatürk 1925 yılında Kayseri’de uçak fabrikasının kurulmasını sağladı. daha sonra Türk Hava Kurumu ve Hilali Ahmer isminde uçakla ilintili kurumlar vardı. Bu bağlamda bu iki kuruma Türk halkının uçak yardımı konusunda kampanyalar başlatıldı. Her il, ilçe bir uçak parası kadar parayı biriktirip Hilali Ahmer ve Türk Hava Kurumuna getiriyor, onlarda aldıkları uçakların ismine o ilçenin ismini yazdırmak suretiyle bu anı mutlu ve kutlu bir ana dönüştürüyorlardı” dedi. “1931 tarihi Safranbolu için çok önemli”
Safranbolu halkının biriktirdiği paralarla alınan Breguet 19 A-2 model uçağın 1919 yılında imal edildiğini aktaran Kuş, şunları kaydetti:
“1936 yılında da hurdaya ayrılmış. Safranbolu adının verilmesi için Safranbolu’da havaalanı olmaması nedeniyle Eskişehir’den kalkan uçak Kastamonu’ya gelmiş. Safranbolu belediye başkanı ve heyeti, uçağın Safranbolu adını alması konusunda törene katılmışlar pilota da bir altın kol saati hediye etmişler.
Uçağın pilotu da Eskişehir’e geri dönerken Safranbolu semalarında iki tur atarak jest yapmış. 30 Ağustos 1931 tarihi Safranbolu için çok önemli. Biz bu uçağın varlığını biliyorduk. Safranbolulu emekli Tümgeneral Zafer Çamlıca ve emekli Pilot Kurmay Albay Erhan Hangün, Safranbolu ve uçağın öyküsünü bir belgeye dönüştürmeye konusunda çaba harcadılar. İlk uçak hurdaya ayrıldığı için Türk Hava Kuvvetlerinden ’Dornier’ marka uçağı almak suretiyle bu uçağın kanadına ’Zafranbolu’ yazarak bu anıyı pekiştirdiler.”
